هر آنچه باید در مورد لنز تماسی اسکلرال بدانید

هر آنچه باید در مورد لنز تماسی اسکلرال بدانید

لنزهای تماسی اسکلرال در سال‌های اخیر بسیار رایج شده‌اند. این لنزها کاربردهای مختلفی در چشم‌پزشکی دارند. آیا مطمئن نیستید که لنز تماسی اسکلرال برای درمان ناراحتی چشمتان مناسب است یا خیر؟

استفاده از این نوع لنزها چه مزایایی دارد؟ آیا در صورت استفاده از لنز تماسی اسکلرال باید منتظر عوارض جانبی باشیم؟ در این مطلب قصد داریم به لنزهای تماسی اسکلرال، کاربردهایشان در اپتومتری و چشم‌پزشکی، عوارض احتمالی و ساختار آن‌ها بپردازیم.

همچنین، به پرسش‌های رایج در این‌باره پاسخ دهیم. با ادامه مطلب همراه باشید. همچنین شما می توانید برای معاینه چشم و تجویز لنز تماسی در رشت به مرکز اپتومتری ساحل اپتیک مراجعه نمایید.

لنز تماسی اسکلرال چیست؟  

لنزهای تماسی اسکلرال (ScCL) در اصل برای درمان بیمارانی تولید شده‌اند که دارای نارسایی یا تغییر شکل (اکتازی) قرنیه هستند. این بیماران در صورت استفاده از لنزهای تماسی سفت، معمولاً دچار کاهش عملکرد بصری قرنیه می‌شوند.

اما در حال حاضر، دامنه کاربردهای لنز تماسی اسکلرال در چشم‌پزشکی و اپتومتری گسترش یافته و برای چشم‌های کمتر آسیب‌دیده نیز به کار می‌رود.

لنزهای تماسی اسکلرال، عدسی‌هایی هستند که به‌طور جزئی یا کامل بر روی صلبیه قرار می‌گیرند و بدون این‌که فشاری به قرنیه وارد کنند آن را می‌پوشانند. در نتیجه، سطح نوری جدیدی جایگزین قرنیه می‌شود که به بهبود بینایی کمک می‌کند.

استفاده از لنزهای تماسی اسکلرال به چه زمانی برمی‌گردد؟

لنزهای تماسی اسکلرال در اواخر دهه ۱۸۰۰ میلادی و از جنس شیشه ساخته شدند. لنزهای اولیه در چشم‌پزشکی اغلب به‌عنوان پوسته‌های صلبیه شناخته می‌شدند. در اوایل دهه ۱۹۰۰ از نوعی پلاستیک به‌نام پلی‌متیل متاکریلات (PMMA) برای ساخت لنز تماسی اسکلرال استفاده کردند.

در دهه ۱۹۴۰، لنزهای تماسی اسکلرال را با استفاده از عدسی‌های سخت پلاستیکی تولید کردند که کاربردشان راحت‌تر بود. سرانجام در دهه ۱۹۷۰ لنزهای تماسی اسکلرال قابل نفوذ گازی (RGP) و لنزهای تماسی نرم (SCL) تولید شدند که هنوز هم کاربرد دارند.

انواع لنزهای تماسی اسکلرال کدامند؟

لنزهای تماسی اسکلرال را بر اساس اندازه لنز و تماس اولیه با سطح چشم به سه نوع مختلف تقسیم می‌کنند.

• لنزهای قرنیه اسکلرال که بزرگ‌تر از لنزهای معمولی هستند و در نزدیکی محل اتصال بین قرنیه و صلبیه قرار می‌گیرند.
• لنزهای مینی اسکلرال که بر روی تمام سطح قرنیه و روی صلبیه قدامی قرار می‌گیرند.
• لنزهای تماسی اسکلرال کامل که بزرگ‌تر هستند و بیشترین فاصله را بین سطح پشتی عدسی و قرنیه ایجاد می‌کنند.

ساختار لنزهای تماسی اسکلرال از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

لنزهای تماسی اسکلرال از سه قسمت تشکیل شده‌اند. بخش صلبیه (هپتیک) که بر روی صلبیه قرار می‌گیرد، طاق که برای پاک‌سازی قرنیه و عدسی است و بخش نوری لنز که با دید افقی معمولاً ۲/۰ میلی‌متر بزرگ‌تر از قطر عنبیه دیده می‌شود. این بخش به تنظیم نوری چشم کمک می‌کند.

لنز تماسی اسکلرال چگونه باعث بهبود بینایی می‌شود؟

لنزهای تماسی اسکلرال لنزهایی با قطر بزرگ هستند که برخلاف لنزهای معمولی، بر روی صلبیه قرار می‌گیرند. این لنزها طوری طراحی شده‌اند که قرنیه را لمس نکنند و فضایی بین قرنیه و لنز ایجاد می‌کنند.

این فضا با مایع ایزوتونیک استریل یا فلورسین سدیم پر می‌شود. این مایع با ساختار چشم سازگار است. طوری‌که به چشم امکان می‌دهد تا از لنزهای سفت نفوذپذیر گازی و لنزهای تماسی اسکلرال اکسیژن کافی دریافت کند.

این طراحی به آب‌رسانی چشم کمک کرده و بی‌نظمی سطح قرنیه را جبران می‌کند. با این فناوری، لنزهای تماسی اسکلرال راحتی بیشتر و دید پایدارتری را فراهم می‌کنند.

لنزهای تماسی اسکلرال چه کاربردهایی دارند؟

رایج‌ترین کاربردهای لنز تماسی اسکلرال در چشم‌پزشکی و اپتومتری درمان قوز قرنیه و اکتازی و رفع عوارض جراحی انکساری چشم هستند. اپتومتریست‌ها معمولاً از لنزهای تماسی اسکلرال برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌کنند.

• سندرم خشکی چشم
• آسیب‌های شیمیایی و سوختگی
• دژنراسیون قرنیه و دیستروفی
• ناهنجاری‌های پلک
• رادیال کراتوتومی (RK)
• سندرم استیونز جانسون
• بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD)
• شوگرن (خشکی و قرمزی چشم)
• عوارض ناشی از لیزیک و جراحی پیوند قرنیه
• آستیگماتیسم نامنظم

پاسخ برخی سؤالات متداول درباره لنز تماسی اسکلرال

• جراحی پیوند قرنیه داشته‌ام. آیا لنز تماسی اسکلرال کمکی به من می‌کند؟

بله، در بسیاری موارد استفاده از لنزهای تماسی اسکلرال بعد از جراحی پیوند قرینه می‌تواند مفید باشد. این جراحی، که گاهی CR3 نامیده می‌شود، قوز قرنیه را تثبیت می‌کند.

با این جراحی پیوندی، هنوز قوز قرنیه دارید اما سطح نوری صاف‌تری ایجاد شده است. پس از پایداری قرنیه، اپتومتریست می‌تواند لنزهای تماسی اسکلرال را بر روی چشمتان نصب کند و قدرت بینایی و عملکرد آن را بهبود دهد.

• آیا از لنزهای تماسی اسکلرال می‌توانیم برای درمان سندرم خشکی چشم استفاده کنیم؟

بله، لنزهای تماسی اسکلرال می‌توانند ناراحتی و بینایی ضعیف بیماران مبتلا به سندرم خشکی چشم متوسط تا شدید را تا حد زیادی بهبود بخشند.

• مزیت لنزهای تماسی اسکلرال نسبت به لنزهای RGP چیست؟

لنز تماسی اسکلرال راحتی و دقت بینایی بیشتر و عوارض کمتری دارد. البته لنزهای RGP عموماً ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند.

• آیا لنزهای تماسی اسکلرال ایمن هستند؟

بله، لنزهای تماسی اسکلرال ایمن‌ترین گزینه برای درمان قوز قرنیه در چشم‌پزشکی و اپتومتری هستند. بر خلاف لنز RGP که بر روی قرنیه قرار می‌گیرد، لنز تماسی اسکلرال با قرارگیری بر روی صلبیه باعث کاهش ناراحتی و عوارض دیگر چشمی می‌شود.

• آیا جایگذاری و استفاده از لنز تماسی اسکلرال راحت است؟

راحتی لنز تماسی اسکلرال همانند لنز تماسیِ نرم است. راحتی بیشتر این نوع لنزها به چند دلیل مهم است. قطر زیاد لنز به لبه عدسی امکان می‌دهد تا زیر پلک بنشیند. چنین قطری وزن عدسی را روی صلبیه پخش می‌کند. لذا حداقل تماس لنز تماسی اسکلرال با قرنیه باعث درگیری کمتر آن با اعصاب چشم و در نتیجه، ایجاد ناراحتی کمتر  می‌شود.

• آیا می‌توانیم در طی تمام روز از لنز تماسی اسکلرال استفاده کنیم؟

بله، اکثر بیماران می‌توانند لنزهای خود را در تمام طول روز استفاده کنند.

• لنزهای تماسی اسکلرال چقدر عمر می‌کنند؟

لنزهای تماسی اسکلرال معمولاً دو تا سه سال عمر می کنند. اما  لازم است دست‌کم سالی یک‌بار به درمانگر خود مراجعه کنید. لنز نامناسب می‌تواند خطر عوارضی مانند زخم قرنیه را افزایش دهد.

• آیا لنزهای تماسی اسکلرال درد دارند؟

خیر، فقط باید توجه کنید که لنز اسکلرال صدمه نبیند. لنز تماسی اسکلرال مناسب باید به اندازه لنز تماسی نرم، راحت باشد. اگر احساس ناراحتی می‌کنید، باید به متخصص چشم‌پزشکی و اپتومتری مراجعه کنید.

• آیا لنزهای تماسی اسکلرال از مواد سخت ساخته می‌شوند؟

لنزهای تماسی اسکلرال جدید از مواد نرم بسیار نفوذپذیر اکسیژن ساخته می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود تا قوز قرنیه را به‌آسانی درمان کنند و دید راحت و پایداری را باعث شوند.

لنز پروز (PROSE) چیست؟

لنز تماسی اسکلرال نوعی درمان پروز محسوب می‌شود که در آن از لنز برای تشکیل سطح جلویی چشم استفاده می‌کنند. در چشم‌پزشکی این کار را با دو هدف انجام می‌دهند: اولاً با این کار از قرنیه محافظت می‌شود که به‌ویژه برای بیماران مبتلا به خشکی چشم بسیار مفید است. ثانیاً، باعث صاف شدن سطح نامنظم چشم و درمان قوز قرنیه می‌شود.

• لنز قوز قرنیه چیست؟

لنز قوز قرنیه ، لنز تماسی تخصصی است که می‌تواند انحناهای تیز و تند قوز قرنیه را بپوشاند. رایج‌ترین لنزهای قوز قرنیه معمولاً لنزهای سفت نفوذپذیر گازی، هیبریدی یا اسکلرال هستند که لنزهای تماسی اسکلرال بیشترین میزان موفقیت را برای درمان دارند.

• از کجا بفهمم که استفاده از لنز تماسی اسکلرال برایم مناسب است؟

چنانچه هر یک از شرایط چشمی فوق را دارید احتمالاً اپتومتریست لنزهای تماسی اسکلرال را برایتان توصیه خواهد کرد. اگر تردید دارید از چشم‌پزشکتان راهنمایی بگیرید.

• آیا کودکان می‌توانند از لنز تماسی اسکلرال استفاده کنند؟

از نظر چشم‌پزشکی، کودکان خردسال (بالای ۶ ماه) مبتلا به بیماری‌های سطحی یا خشکی شدید چشم می‌توانند از لنزهای تماسی اسکلرال کامل استفاده کنند. زیرا باید تا حد امکان از چشم محافظت شود.

اندازه قطر لنزهای تماسی مینی اسکلرال، معمولاً بین ۱۵ تا ۱۸میلی‌متر است. آن‌ها برای کودکان خردسال با قرنیه طبیعی و عیوب انکساری بالا یا افرادی که قرنیه‌های نامنظم نظیر قوز قرنیه دارند و نیز کودکانی بسیار مناسب هستند که به لنزهای GP قرنیه حساسیت ندارند و به‌دنبال راحتی لنزهای تماسی نرم هستند.

• هنگام نصب لنز تماسی اسکلرال چه کاری انجام می‌دهیم؟

قبل از جایگذاری، از قرنیه بیمار با استفاده از جدیدترین تجهیزات توپوگرافی قرنیه به‌دقت نقشه‌برداری می‌کنند. این کار نمودار دقیقی از قرنیه ایجاد می‌کند که برای سفارشی‌سازی لنز تماسی اسکلرال به کار می‌رود.

• آیا جایگذاری و مراقبت از لنزهای تماسی اسکلرال دشوار است؟

در ابتدا، جایگذاری لنزهای تماسی اسکلرال می‌تواند کمی دشوار باشد. اما پس از مدت کوتاهی و آموزش کامل توسط اپتومتریست، گذاشتن و برداشتن لنزهای تماسی برایتان عادی می‌شود. این لنزها  بسیار بادوام و به‌راحتی قابل استفاده هستند و مراقبت از آن‌ها پس از آموزش بیمار، آسان خواهد بود.

• استفاده از لنزهای تماسی اسکلرال باعث چه تغییراتی در بیناییم می‌شود؟

با جایگذاری صحیح لنز تماسی اسکلرال می‌توانید انتظار داشته باشید که به‌تدریج وضوح، رنگ و دقت جزئیات تصاویر و اشیاء در میدان دیدتان بهبود یابند. راحتی کاربرد این لنز باعث می‌شود که آن را در تمام طول روز استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

لنزهای تماسی اسکلرال دنیای چشم‌پزشکی و اپتومتری را متحوّل کرده‌اند. این لنزها با قرارگیری بر روی صلبیه چشم و پوشاندن قرنیه و نیز کمترین درگیری با اعصاب چشم، کمترین ناراحتی و عوارض جانبی را در پی دارند.

طراحی لنز تماسی اسکلرال به‌گونه‌ای است که با اکسیژن‌رسانی مناسب به چشم و استفاده از لایه‌ای اشک در فضای بین قرنیه و لنز باعث بهبودی و پایداری دید می‌شود.

لنزهای تماسی اسکلرال برای کودکان و مواردی نظیر پیرچشمی نیز قابل استفاده هستند. توجه کنید که قبل از استفاده از هرگونه لنزی باید به اپتومتریست یا چشم‌پزشک مراجعه کنید و از سازگاری ساختار چشمتان با این لنزها مطمئن شوید.

در مرکز اپتومتری ساحل اپتیک با استفاده از تکنولوژی های جدید از قبیل توپوگرافی قرنیه و دارا بودن انواع ست های تشخیصی لنز اسکلرال آماده ارائه خدمات به بیماران مبتلا به اکتازی قرنیه مانند قوز قرنیه می باشیم.